Puzzelen is zoveel meer dan alleen stukjes op de juiste plaats leggen. Het is een activiteit die velen van ons op een bepaald moment in hun leven hebben gedaan, of het nu in onze jeugd was of op latere leeftijd. Het gevoel van voldoening wanneer het laatste stukje perfect past, blijft steeds weer speciaal. Tijdens het puzzelen worden talloze vaardigheden ontwikkeld; het is zelfs een uitstekende oefening voor het leren lezen en rekenen. Waarom dit zo is en welke specifieke vaardigheden je ontwikkelt, ontdek je in deze blog.
Ontspanning
Puzzelen is een uitstekende manier om te ontspannen. Het biedt een welkome ontsnapping uit de dagelijkse drukte en weg van schermen, terwijl je je concentreert op de losse stukjes die samen een prachtig geheel vormen. Puzzelen helpt om stress te verminderen; in plaats van te piekeren, dwing je jezelf om je te focussen op de puzzel, wat zorgt voor rust in je hoofd. Het is een plezierige activiteit voor zowel jong als oud.
Geheugen
Puzzelen stimuleert je geheugen. Tijdens het puzzelen ben je voortdurend bezig met het herkennen van vormen en afbeeldingen, het vergelijken ervan en het tijdelijk onthouden van details. Dit maakt puzzelen een uitstekende manier om je kortetermijngeheugen te trainen. Bovendien bevordert het de aanmaak van nieuwe hersenverbindingen en versterkt het bestaande verbindingen, die essentieel zijn voor het leren van nieuwe vaardigheden.
Probleem Oplossend vermogen
Tijdens het puzzelen ben je voortdurend aan het analyseren, kritisch aan het kijken en nieuwe of creatieve oplossingen aan het bedenken. Hoe leg je de stukjes zo neer dat ze samen een mooi geheel vormen? Hierbij train je je probleemoplossend vermogen, een essentiële vaardigheid die ook van pas komt bij het leren rekenen.
Visuele discriminatie
Om een puzzel goed te kunnen leggen, moet je de stukjes herkennen en sorteren. Dit vereist een scherp oog voor vormen, kleuren, grootte en details. Door voortdurend te kijken en te zoeken, train je je visuele discriminatie. Deze vaardigheid is essentieel bij het leren rekenen en lezen, omdat je bijvoorbeeld goed het verschil tussen letters moet kunnen onderscheiden.
Hand-oog coördinatie
Wanneer je met een puzzel bezig bent, werken je handen samen met wat je ogen zien. Je draait, ordent, schikt en past de puzzelstukjes. Je ogen zien de puzzel, je brein vormt een voorstelling ervan en je handen pakken wat je nodig hebt. Deze samenwerking is cruciaal bij het leren lezen en schrijven. Je handen leren opschrijven wat je brein bedoelt te zeggen – hoe mooi is dat!
Gemoedstoestand
Puzzelen maakt je blij! Terwijl je puzzelt en het juiste stukje op zijn plaats legt, komt er dopamine vrij, het gelukshormoon dat in het beloningssysteem van je brein wordt aangemaakt. Dit motiveert je om door te gaan en de puzzel af te maken.
Puzzel per niveau
Om kinderen te helpen de juiste puzzel te vinden, kun je samen kijken welke het beste bij hen past. Er zijn puzzels in allerlei thema's en met figuren die aansluiten bij de belevingswereld van kinderen. Daarnaast kun je letten op het aantal stukjes en de grootte van de stukjes. Er is echter geen goed of fout bij het kiezen van een puzzel! Je kunt een moeilijke puzzel ook samen maken of er gewoon meer tijd voor nemen.
Verschillende niveaus:
Leeftijdscategorie 2 jaar (2-12 stukken)
Voor kinderen van twee jaar is het belangrijk om puzzels te kiezen die passen bij hun ontwikkelingsniveau. Peuters hebben nog een grove handmotoriek, waardoor het hanteren van kleinere stukjes uitdagend kan zijn. Daarom zijn puzzels met grotere, stevige stukken ideaal, omdat ze makkelijker vast te pakken en te manipuleren zijn. Daarnaast kunnen eenvoudige vormen en kleurrijke, herkenbare afbeeldingen de aandacht van het kind vasthouden en hen helpen bij het herkennen en sorteren van stukjes.
Leeftijdscategorie 3 jaar (9-16 stukken)
Bij driejarige kinderen is de handmotoriek al wat verfijnder dan bij jongere peuters, maar het hanteren van kleinere stukjes blijft uitdagend. Puzzels met grotere, stevige stukken zijn daarom nog steeds geschikt. Daarnaast is het goed om te letten op thema’s die aansluiten bij hun interesses, zoals dieren, voertuigen of sprookjesfiguren. Dit kan hun betrokkenheid en plezier in het puzzelen vergroten. Het gebruik van herkenbare kleuren en eenvoudige patronen helpt hen ook bij het ontwikkelen van visuele discriminatie.
Leeftijdscategorie 4 jaar (12-24 stukken)
Voor vierjarige kinderen zijn puzzels met 12 tot 24 stukken passend. Hun handmotoriek is verder verfijnd, waardoor ze kleinere en meer gedetailleerde stukjes beter kunnen hanteren. Ouders kunnen letten op puzzels met thema’s die de verbeelding van hun kind prikkelen, zoals avontuurlijke verhalen, natuur of favoriete tv-personages. Puzzels die een beetje uitdaging bieden maar niet te moeilijk zijn, kunnen helpen bij het ontwikkelen van probleemoplossende vaardigheden en geduld.
Leeftijdscategorie 5 jaar (24-60 stukken)
Vijfjarige kinderen zijn klaar voor grotere uitdagingen en kunnen puzzels met 24 tot 60 stukken aan. Naast een verbeterde handmotoriek hebben ze ook een beter ontwikkeld ruimtelijk inzicht. Puzzels met een mix van eenvoudige en complexere vormen kunnen hen helpen bij het verder ontwikkelen van hun visuele en cognitieve vaardigheden. Thema’s zoals geografie, sprookjes, of eenvoudige wetenschappelijke concepten kunnen zowel educatief als leuk zijn.
Leeftijdscategorie 6 jaar (48-100 stukken)
Voor zesjarige kinderen zijn puzzels met 48 tot 100 stukken een goede keuze. Op deze leeftijd zijn hun motorische vaardigheden en ruimtelijk inzicht voldoende ontwikkeld om met complexere puzzels te werken. Ouders kunnen letten op puzzels die gedetailleerde en uitdagende afbeeldingen bevatten, zoals wereldkaarten, gedetailleerde landschappen, of historische scènes. Dit helpt bij het bevorderen van hun probleemoplossende vaardigheden en concentratievermogen.
Leeftijdscategorie 7 jaar (60-150 stukken)
Zevenjarige kinderen kunnen puzzels met 60 tot 150 stukken aan. Hun motorische vaardigheden, hand-oogcoördinatie en probleemoplossende vermogens zijn voldoende ontwikkeld om met meer stukjes en complexere afbeeldingen te werken. Ouders kunnen puzzels kiezen die aansluiten bij de interesses van hun kind, zoals gedetailleerde kunstwerken, ingewikkelde natuurtaferelen of uitdagende geografische kaarten. Puzzels die zowel visueel aantrekkelijk als uitdagend zijn, kunnen helpen bij het bevorderen van hun cognitieve ontwikkeling en volharding.
Soorten puzzels
Er zijn allerlei soorten puzzels waar je uit kunt kiezen, en het is leuk om hierin te variëren om kinderen een breed scala aan ervaringen en uitdagingen te bieden. Hier zijn enkele soorten puzzels die je kunt overwegen:
Traditionele Legpuzzels met Losse Stukjes
Deze klassieke puzzels bestaan uit losse stukjes die samen een afbeelding vormen wanneer ze op de juiste manier worden samengevoegd. Ze zijn beschikbaar in verschillende moeilijkheidsgraden, afhankelijk van het aantal stukjes, en zijn ideaal voor het ontwikkelen van visuele en probleemoplossende vaardigheden.
Inlegpuzzels/Noppen Puzzels
Vooral geschikt voor jongere kinderen, inlegpuzzels of noppenpuzzels hebben stukken met noppen die in uitsparingen op een bord passen. Deze puzzels helpen bij het ontwikkelen van hand-oogcoördinatie en fijne motoriek, omdat kinderen de stukken vastpakken en op de juiste plaats leggen.
Puzzels die je Legt op een Voorbeeldplaat of in een Vorm
Deze puzzels worden gelegd op een voorbeeldplaat of in een specifieke vorm, wat extra begeleiding biedt voor jongere kinderen. Ze kunnen helpen bij het leren van vormen en kleuren, en bieden een gevoel van voldoening wanneer het kind ziet dat de puzzel in de juiste vorm past.
Puzzels met Verborgen Opdrachten
Puzzels met verborgen opdrachten voegen een extra dimensie van plezier en uitdaging toe. Naast het samenstellen van de afbeelding, moeten kinderen ook opdrachten uitvoeren of aanwijzingen vinden die in de puzzel verborgen zitten. Dit type puzzel stimuleert kritisch denken en probleemoplossende vaardigheden.
3D Puzzels
3D puzzels gaan een stap verder dan de traditionele platte puzzels door kinderen uit te dagen om driedimensionale objecten te bouwen. Dit kan variëren van eenvoudige vormen tot gedetailleerde modellen van gebouwen of voertuigen. 3D puzzels zijn geweldig voor het ontwikkelen van ruimtelijk inzicht en fijne motoriek.
Door te variëren in het soort puzzels dat je aanbiedt, kun je ervoor zorgen dat kinderen continu gestimuleerd en uitgedaagd worden. Dit helpt niet alleen bij het ontwikkelen van verschillende cognitieve en motorische vaardigheden, maar houdt ook het plezier en de interesse in puzzelen levendig.
Hoe help je een kind te starten met een puzzel
- Ben nieuwsgierig naar de puzzel, wat zal het worden? Stel het kind vragen en daag het uit om aan de slag te gaan
- Kies samen een puzzel uit en praat over de keuze. Waarom vind je deze puzzel leuk?
- Geef zelf het goede voorbeeld door ook eens een puzzel te maken
- Help het kind op weg met de eerste stukjes en stuur af en toe aan. Leg bijvoorbeeld uit dat het handig is om eerst de rand te maken en daarna stukjes van de binnenkant.
Met een puzzel ontdekken de kinderen stapje voor stapje de wereld en trainen ze een tal van vaardigheden. Het is uitdagend, ontspannend en leerzaam!
Over Sonja
Sonja woont met haar man, haar zoon Sven (2016) en dochter Emma (2018) in een klein dorpje in de polder, onder de rook van Rotterdam. Ze is afgestudeerd als juf en kinderpsycholoog. Ze heeft veel ervaring voor de klas en in de dyslexie- en dyscalculiezorg. In haar vrije tijd is ze graag buiten bij haar dieren, leest en schrijft ze boeken, gaat ze graag op avontuur met haar kinderen en kan ze het niet laten om al haar les ideeën als juf thuis uit te proberen. Je kan haar volgen op instagram via @mamajuffieson. In haar blogs schrijft ze over leren, de onderwijsdidactiek, het kinderbrein en geeft ze praktische tips en ideeën om daar thuis of in de klas mee aan de slag te gaan.
